Type ervaringen

Joep Heerings Leestijd: minuten

Type ervaringen

 

Voor diverse opdrachtgevers en over diverse thema's ontwikkelden we in de afgelopen jaren ervaringen. 'Wat zijn dan ervaringen?' is een vraag die we vaak krijgen. Een manier om over ervaringen na te denken is via twee dimensies, uit het model van Joseph Pine en James Gilmore: de mate van participatie van de persoon die de ervaring ondergaat en de verbinding, of de relatie met de omgeving.

Fourtypesofexperince.gif

Participatie

De eerste dimensie gaat over participatie. Aan de ene kant van het spectrum staat passieve participatie, waarbij de persoon geen invloed heeft op de uitvoering. Denk bijvoorbeeld aan bezoekers van een concert die de voorstelling als toeschouwers of luisteraars beleven. 

Aan de andere kant van het spectrum ligt actieve participatie, waarbij mensen een belangrijke rol spelen in het creëren van de ervaring. Dit geldt bijvoorbeeld voor deelnemers aan een wedstrijd. Maar zelfs mensen die als toeschouwer komen kijken naar een wedstrijd zijn niet volledig passief; alleen al door aanwezig te zijn, dragen ze bij aan de sfeer en de beleving van anderen.

Relatie tot de omgeving

De tweede dimensie van ervaringen beschrijft de verbinding, of de relatie met de omgeving. Aan de ene kant van dit spectrum staat absorptie, en aan de andere kant immersie (onderdompeling). Mensen die bijvoorbeeld de Vierdaagse van Nijmegen vanaf de zijlijn bekijken, absorberen de gebeurtenis die zich voor hen ontvouwt; mensen die meelopen worden volledig ondergedompeld in de geluiden, beelden en geuren van het evenement.

4 type ervaringen

Op basis van de twee genoemde dimensies kunnen we ervaringen grofweg indelen in vier domeinen.

  1. De ervaringen die de meeste mensen als entertainment beschouwen—zoals tv-kijken of een concert bijwonen—vallen meestal in het domein van passieve participatie en hebben eerder een absorberend dan een immersief karakter. 
  2. Educatieve activiteiten—zoals een workshop volgen —betrekken de deelnemers vaak actiever, maar de deelnemers bevinden zich nog steeds meer buiten de gebeurtenis dan erin ondergedompeld. 
  3. Escapistische ervaringen kunnen net zo leerzaam zijn als educatieve, of net zo vermakelijk als entertainment, maar vragen om een diepere onderdompeling van de persoon die de ervaring ondergaat. Acteren in een toneelstuk, muziek maken in een band, of wadlopen op de Waddenzee vereisen zowel actieve participatie als immersie in de ervaring. 
  4. Wanneer actieve deelname wordt geminimaliseerd, verandert een escapistische ervaring echter in een esthetische ervaring. Hierbij wordt de deelnemer ondergedompeld in een activiteit of omgeving, maar zonder deze zelf te beïnvloeden—zoals een toerist die alleen de Amsterdamse grachten vanaf de kant bekijkt, of een bezoeker van het Rijksmuseum die de kunstwerken bewondert. 

Over het algemeen bieden de meest rijke ervaringen—zoals een dagje uit in de Efteling— een combinatie van alle vier de domeinen. 

Het spectrum aan mogelijke ervaringen is kortom enorm. De belangrijkste vraag om jezelf te stellen in een organisatie: wat moeten mijn mensen ervaren?